Ci teniamo alla tua privacy. Usiamo i cookie per migliorare la tua esperienza di navigazione e ricordare le tue preferenze. Maggiori info qui. Registrandoti o accedendo al sito accetti espressamente le norme sulla privacy riportate in questa pagina
Nois bi tenimus a sa privatesa tua. Impreamus sos cookie pro megiorare s’esperièntzia de navigatzione e sas preferèntzias tuas. Agatas prus informatziones inoghe. Marchende·ti o intrende in su situ atzetas sas normas in vigèntzia subra sa privatesa marcadas in custa pàgina

Su sistema giuigale

In s’organigramma de s’amministratzione giuigale esistiant figuras singulares de funtzionàrios comente su Majore de caballos, su Berbecàriu, su Porcàrius (chi controllaiant s’istadu de s’ allevamentu de custos animales in su rennu), su Majore de gianna (capu de sa bàrdia palatina, sos bujakesos) e sos Mandatàrios de rennu (chi si incuraiat de amministrare sos benes istatales in sos distretos territoriales).

In sa parte prus arta de s’iscala sotziale de su sistema giuigale bi fiant sos donnos e sos donnigheddos, cumone minore de persones, bortas meda imparentadas cun su Giùighe, chi aiant sos incàrrigos prus importantes e possediant sas mègius terras.

A curtzu, agigu a suta de custos, s’agataiant sos majorales, famìllias de propietàrios ricos e prelados de giudu (artzipìscamos e pìscamos). Intre custas ammentamus sos Athen, sos De Thori, sos de Càrbia, sos de Gitil, sos de Iscanu etc...

Sos lìeros, imbetzes, fiant sos òmines lìberos, sos chi istaiant in sas biddas. In unos cantos casos custos podiant èssere fintzas propietàrios de terra modestos, in àteros, gente mìsera.

Sos chi aiant riscatadu in parte sa libertade personale si naraiant collivertos o colliberti. Lìberos muniaros, lìberos ispensionarios, lìberos de paniliu aiat semper su dovere de fàghere unos cantos servìtzios a su mere. In sa parte prus bassa de sa gerarchia de sos grupos umanos de s’edade giuigale cumpariant sos serbos. Custos, podiant apartènnere a unu mere ebbia (integru), a duos (lateratu) o a tres e prus (pedatus).

A onni modu, est pretzisu de ammentare chi in Sardigna su tzeracu traballaiat tres – bator dies pro su mere e sas àteras tres pro issu e pro domo sua. Su serbidore, in prus, podiat tènnere terrinos e testimoniare in sos chertos.

Cada rennu si cumpartziat in curadorias, distretos eletorales, giurìdicos e amministrativos. Custas fiant gestidas dae unu Curadore, funtzionàriu nominadu dae su Giùighe, parente suo, bortas meda. Su curadore bardiaiat sos benes de su patrimòniu pùblicu (istradas, pontes, residèntzias giuigales), s’incuraiat de s’esatzione de sos diritos fiscales, coordinaiat s’amministratzione de sa giustìtzia e fiat a capu de sa Corona de Curadoria, òrganu cumpostu dae sos Majores de villa de sa curadoria.

Sa bidda beniat guvernada dae su Majore de villa, nominadu dae su Curadore in pare a sos Jurados e a sos Probòmines, notàbiles de su logu. Custos si interessaiant de amministrare sa giustìtzia, garantende su rispetu de sos usos comunitàrios.

Sa bidda fiat su tzentru comunu de agregatzione in edade giuigale. Cada paisu possediat unu territòriu suo, su fundamentu, divididu parte in saltus (buscu), in habitacione, tretu coltivadu, lassadu a pasare (pabarile) a furriadura cun unu sistema de rotatzione biennale.

 

A incuru de Antoni Flore

 

giudicatu



Condividi l'articolo: Condividi

Seguici su WhatsApp e Telegram

Unisciti ai nostri canali WhatsApp e Telegram per ricevere gli aggiornamenti di Àndala noa (Info)

Newsletter

Iscriviti alla newsletter per rimanere aggiornato sulle ultime iniziative. Terms and Condition
Joomla Extensions powered by Joobi

In sardu deo? Semper, cada die, a fitianu!

“IN SARDU DEO? SEMPER, CADA DIE, A FITIANU!‟

Dae s'archiviu de s'ULS Meilogu

  • COMUNE DE BESSUDE - SERVÌTZIU DE TRASPORTU CUN ACUMPANGIAMENTU PRO SERVÌTZIU ISTIALE

      COMUNE DE BESSUDE AVISU A tales de pòdere atzertare su nùmeru de minores chi at gosare de su servìtziu de "naighedda" postu a disponimentu de s'Amministratzione Comunale pro su mese de Trìulas...

  • Sa chita de Buiachesos

    Chie fiant sos "buiachesos" de sa Sardigna medievale? Sa "chita de buiachesos" o "puliacesos" resurtaiat sa bàrdia palatina incarrigada de defensare su palatzu reale e sa persone de su Giùighe-Re....

  • Sa -j- in s'alfabetu sardu

    Sa semicunsonante prepalatale -j- andat impreada in positzione interna, es: maju, massaju, raju, ruju, Putumajore, etc. In Meilogu non s'impitat, mancari chi a s'ispissu leghimus su nùmere cun sa...

  • Comune de Bessude: Pròroga cungiadura Iscola Primària de Tiesi

      COMUNE DE BESSUDE   Si dat a ischire a totu sos chi nd'ant interessu chi s'Iscola Primària de Tiesi at a addurare cungiada promores de s'ermerghèntzia epidemiològica fintzas su 8 de Martzu 2021. Sas letziones...

  • Joxean Artze, poeta bascu

    Joxean Artze est istadu un’iscritore, unu poeta e unu sonadore txalapartari bascu (sa txalaparta est unu traste a percussione traditzionale). Fiat nàschidu su 6 de abrile de su 1939 in Usurbil,...

Sardegna, terra unica: attrazioni da visitare

  • Museo delle Maschere Mediterranee (Mamoiada)

    Il museo nasce con l'intento di costituire un luogo di contatto tra l'universo culturale del piccolo paese del nuorese, noto in tutto il mondo per le sue maschere tradizionali - i Mamuthones e gli...

  • Area archeologica "Su Nuraxi" (Barumini)

    Scoperta e portata alla luce nel corso degli anni Cinquanta dal grande archeologo Giovanni Lilliu, l’area è costituita da un imponente nuraghe complesso, costruito in diverse fasi a partire dal XV...

  • Museum Ampuriense (Castelsardo)

    Allestito all'interno della cattedrale della storica diocesi di Ampurias, a strapiombo sul golfo dell’Asinara, il museo è uno scrigno d’arte che conserva opere preziose quali stupendi altari lignei, il più...

  • Castello di Serravalle o castello Malaspina (Bosa)

    Il castello fu edificato sul colle di Serravalle, sovrastante l'abitato di Bosa, dall'antica famiglia toscana dei Malaspina intorno alla seconda metà del secolo XIII. Nella vasta piazza d'armi si...

  • Museo Archeologico Nazionale di Cagliari

    La nascita del museo archeologico di Cagliari risale al 1800, quando il Viceré Carlo Felice, su proposta del Cavaliere Lodovico Baylle, fece allestire in una sala del palazzo Viceregio il Gabinetto...

Dal nostro archivio

Con la cultura si possono fare grandi cose

Seguici sui nostri canali

Cerca nel sito