Ci teniamo alla tua privacy. Usiamo i cookie per migliorare la tua esperienza di navigazione e ricordare le tue preferenze. Maggiori info qui. Registrandoti o accedendo al sito accetti espressamente le norme sulla privacy riportate in questa pagina
Nois bi tenimus a sa privatesa tua. Impreamus sos cookie pro megiorare s’esperièntzia de navigatzione e sas preferèntzias tuas. Agatas prus informatziones inoghe. Marchende·ti o intrende in su situ atzetas sas normas in vigèntzia subra sa privatesa marcadas in custa pàgina

Procurade de moderare: su testu cumpletu

Aco' su testu cumpletu de sa "marsigliesa sarda", cumpostu dae Frantziscu Ignàtziu Mannu in su 1795, manifestu de sos rivolutzionàrios sardos in luta contra su sistema feudale e su guvernu malu de sos Piemontesos.

 

PROCURADE DE MODERARE

 

Procurade de moderare,

barones, sa tirannia,

chi si no, pro vida mia

torrades a pe' in terra!

Declarada est già sa gherra

contra de sa prepotenzia:

e incomintza' sa passenzia

in su populu a mancare!

 

Mirade ch'est'atzendende

contra de ois su fogu,

mirade chi no e' giogu,

chi sa cosa andat 'e veras;

mirade chi sas aeras

minettana temporale;

zente cussizzada male,

iscultade sa oghe mia.

 

No apprettedas s 'isprone

A su poveru ronzinu,

Si no in mesu caminu

S'arrempellat appuradu;

Mizzi chi est lanzu e cansadu

E non 'nde podet piusu;

Finalmente a fundu in susu

S'imbastu 'nd hat a bettare.

 

Su pobulu chi in profundu

Letargu fit sepultadu

Finalmente despertadu

S'abbizzat ch 'est in cadena,

Ch'istat suffrende sa pena

De s'indolenzia antiga:

Feudu, legge inimiga

A bona filosofia!

 

Che ch'esseret una inza,

Una tanca, unu cunzadu,

Sas biddas hana donadu

De regalu o a bendissione;

Comente unu cumone

De bestias berveghinas

Sos homines et feminas

Han bendidu cun sa cria.

 

Pro pagas mizzas de liras,

Et tale olta pro niente,

Isclavas eternamente

Tantas pobulassiones,

E migliares de persones

Servint a unu tirannu.

Poveru genere humanu,

Povera sarda zenia!

 

Deghe o doighi familias

S'han partidu sa Sardigna,

De una manera indigna

Si 'nde sunt fattas pobiddas;

Divididu han sas biddas

In sa zega antichidade,

Però sa presente edade

Lu pensat rimediare.

 

Naschet su Sardu soggettu

A milli cumandamentos,

Tributos e pagamentos

Chi faghet a su segnore,

In bestiamen e in laore

In dinari e in natura,

E pagat pro sa pastura,

E pagat pro laorare.

 

Meda innantis de sos feudos

Esistiana sas biddas,

Et issas fìni pobiddas

De saltos e biddattones.

Comente a bois, Barones,

Sa cosa anzena est passada?

Cuddu chi bos l'hat dada

Non bos la podiat dare.

 

No est mai presumibile

Chi voluntariamente

Hapat sa povera zente

Zedidu a tale derettu;

Su titulu, ergo, est infettu

De infeudassione

E i sas biddas reione

Tenene de l'impugnare.

 

Sas tassas in su prinzipiu

Esigiazis limitadas,

Dae pustis sunt istadas

Ogni die aumentende,

A misura chi creschende

Sezis andados in fastu,

A misura chi in su gastu

Lassezis s 'economia.

 

Non bos balet allegare

S'antiga possessione

Cun minettas de presone,

Cun gastigos e cun penas,

Cun zippos e cun cadenas

Sos poveros ignorantes

Derettos esorbitantes

Hazis forzadu a pagare.

 

A su mancu s 'impleerent

In mantenner sa giustissia

Castighende sa malissia

De sos malos de su logu,

A su mancu disaogu

Sos bonos poterant tenner,

Poterant andare e benner

Seguros per i sa via.

 

Est cussu s'unicu fine

De dogni tassa e derettu,

Chi seguru et chi chiettu

Sutta sa legge si vivat,

De custu fine nos privat

Su barone pro avarissia;

In sos gastos de giustissia

Faghet solu economia

 

Su primu chi si presenta

Si nominat offissiale,

Fattat bene o fattat male

Bastat non chirchet salariu,

Procuradore o notariu,

O camareri o lacaju,

Siat murru o siat baju,

Est bonu pro guvernare.

 

Bastat chi prestet sa manu

Pro fagher crescher sa rènta,

Bastat si fetat cuntenta

Sa buscia de su Segnore;

Chi aggiuet a su fattore

A crobare prontamente

E s'algunu est renitente

Chi l'iscat esecutare.

 

A boltas, de podattariu,

Guvernat su cappellanu,

Sas biddas cun una manu

Cun s'attera sa dispensa.

Feudatariu, pensat

Chi sos vassallos non tenes

Solu pro crescher sos benes,

Solu pro los iscorzare.

 

Su patrimoniu, sa vida

Pro difender su villanu

Cun sas armas a sa manu

Cheret ch 'istet notte e die;

Già ch 'hat a esser gasie

Proite tantu tributu?

Si non si nd'hat haer fruttu

Est locura su pagare.

 

Si su barone non faghet

S'obbligassione sua,

Vassallu, de parte tua

A nudda ses obbligadu;

Sos derettos ch'hat crobadu

In tantos annos passodos

Sunu dinaris furados

E ti los devet torrare.

 

Sas rèntas servini solu

Pro mantenner cicisbeas,

Pro carrozzas e livreas,

Pro inutiles servissios,

Pro alimentare sos vissios,

Pro giogare a sa bassetta,

E pro poder sa braghetta

Fora de domo isfogare.

 

Pro poder tenner piattos

Bindighi e vinti in sa mesa,

Pro chi potat sa marchesa

Sempre andare in portantina;

S'iscarpa istrinta mischina,

La faghet andare a toppu,

Sas pedras punghene troppu

E non podet camminare.

 

Pro una littera solu

Su vassallu, poverinu,

Faghet dies de caminu

A pe', senz 'esser pagadu,

Mesu iscurzu e isporzadu

Espostu a dogni inclemenzia;

Eppuru tenet passienzia,

Eppuru devet cagliare.

 

Ecco comente s 'impleat

De su poveru su suore!

Comente, Eternu Segnore,

Suffrides tanta ingiustissia?

Bois, Divina Giustissia,

Remediade sas cosas,

Bois, da ispinas, rosas

Solu podides bogare.

 

Trabagliade trabagliade

O poveros de sas biddas,

Pro mantenner in zittade

Tantos caddos de istalla,

A bois lassant sa palla

Issos regoglin' su ranu,

E pensant sero e manzanu

Solamente a ingrassare.

 

Su segnor feudatariu

A sas undighi si pesat.

Dae su lettu a sa mesa,

Dae sa mesa a su giogu.

Appustis pro disaogu

Andat a cicisbeare;

Giompid'a iscurigare

Teatru, ballu, allegria.

 

Cantu differentemente,

su vassallu passat s'ora!

Innantis de s'aurora

Già est bessidu in campagna;

Bentu o nie in sa muntagna.

In su paris sole ardente.

Oh! poverittu, comente

Lu podet agguantare!.

 

Cun su zappu e cun s'aradu

Penat tota sa die,

A ora de mesudie

Si zibat de solu pane.

Mezzus paschidu est su cane

De su Barone, in zittade,

S'est de cudda calidade

Chi in falda solent portare.

 

Timende chi si reforment

Disordines tantu mannos,

Cun manizzos et ingannos

Sas Cortes han impedidu;

Et isperdere han cherfidu

Sos patrizios pius zelantes,

Nende chi fint petulantes

Et contra sa monarchia.

 

Ai caddos ch'in favore

De sa patria han peroradu,

Chi s'ispada hana ogadu

Pro sa causa comune,

O a su tuju sa fune

Cheriant ponner meschinos.

O comente a Giacobinos

Los cheriant massacrare.

 

Però su Chelu hat difesu

Sos bonos visibilmente,

Atterradu bat su potente,

Ei s'umile esaltadu,

Deus, chi s'est declaradu

Pro custa patria nostra,

De ogn'insidia bostra

Isse nos hat a salvare.

 

Perfidu feudatariu!

Pro interesse privadu

Protettore declaradu

Ses de su piemontesu.

Cun issu ti fist intesu

Cun meda fazilidade:

Isse papada in zittade

E tue in bidda a porfia.

 

Fit pro sos piemontesos

Sa Sardigna una cucagna;

Che in sas Indias s 'Ispagna

Issos s 'incontrant inoghe;

Nos alzaiat sa oghe

Finzas unu camareri,

O plebeu o cavaglieri

Si deviat umiliare...

 

Issos dae custa terra

Ch'hana ogadu migliones,

Beniant senza calzones

E si nd'handaiant gallonados;

Mai ch'esserent istados

Chi ch'hana postu su fogu

Malaittu cuddu logu

Chi criat tale zenìa.

 

Issos inoghe incontràna

Vantaggiosos imeneos,

Pro issos fint sos impleos,

Pro issos sint sos onores,

Sas dignidades mazores

De cheia, toga e ispada:

Et a su sardu restada

Una fune a s'impiccare!

 

Sos disculos nos mandàna

Pro castigu e curressione,

Cun paga e cun pensione

Cun impleu e cun patente;

In Moscovia tale zente

Si mandat a sa Siberia

Pro chi morzat de miseria,

Però non pro guvernare.

 

Intantu in s'insula nostra

Numerosa gioventude

De talentu e de virtude

Ozïosa la lassàna:

E si algun 'nd'impleàna

Chircaiant su pius tontu

Pro chi lis torrat a contu

cun zente zega a trattare.

 

Si in impleos subalternos

Algunu sardu avanzàna,

In regalos non bastada

Su mesu de su salariu,

Mandare fit nezessariu

Caddos de casta a Turinu

Et bonas cassas de binu,

Cannonau e malvasia.

 

De dare a su piemontesu

Sa prata nostra ei s'oro

Est de su guvernu insoro

Massimu fundamentale,

Su regnu andet bene o male

No lis importat niente,

Antis creen incumbeniente

Lassarelu prosperare.

 

S'isula hat arruinadu

Custa razza de bastardos;

Sos privilegios sardos

Issos nos hana leadu,

Dae sos archivios furadu

Nos hana sas mezzus pezzas

Et che iscritturas bezzas

Las hana fattas bruiare.

 

De custu flagellu, in parte,

Deus nos hat liberadu.

Sos Sardos ch'hana ogadu

Custu dannosu inimigu,

E tue li ses amigu,

O sardu barone indignu,

E tue ses in s'impignu

De 'nde lu fagher torrare.

 

Pro custu, iscaradamente,

Preigas pro su Piemonte,

Falzu chi portas in fronte

Su marcu de traitore;

Fizzas tuas tant'honore

Faghent a su furisteri,

Mancari siat basseri

Bastat chi Sardu no siat.

 

S'accas 'andas a Turinu

Inie basare dès

A su minustru sos pes

E a atter su... già m 'intendes;

Pro ottenner su chi pretendes

Bendes sa patria tua,

E procuras forsis a cua

Sos Sardos iscreditare.

 

Sa buscia lassas inie,

Et in premiu 'nde torras

Una rughitta in pettorra

Una giae in su traseri;

Pro fagher su quarteri

Sa domo has arruinodu,

E titolu has acchistadu

De traitore e ispia.

 

Su chelu non faghet sempre

Sa malissia triunfare,

Su mundu det reformare

Sas cosas ch 'andana male,

Su sistema feudale

Non podet durare meda?

Custu bender pro moneda

Sos pobulos det sensare.

 

S'homine chi s 'impostura

Haiat già degradadu

Paret chi a s'antigu gradu

Alzare cherfat de nou;

Paret chi su rangu sou

Pretendat s'humanidade;

Sardos mios, ischidade

E sighide custa ghia.

 

Custa, pobulos, est s'hora

D'estirpare sos abusos!

A terra sos malos usos,

A terra su dispotismu;

Gherra, gherra a s'egoismu,

Et gherra a sos oppressores;

Custos tirannos minores

Est prezisu humiliare.

 

Si no, chalchi die a mossu

Bo 'nde segade' su didu.

Como ch'est su filu ordidu

A bois toccat a tèssere,

Mizzi chi poi det essere

Tardu s 'arrepentimentu;

Cando si tenet su bentu

Est prezisu bentulare.

 

A incuru de Antoni Flore

 

F I Mannu



Condividi l'articolo: Condividi

Newsletter

Iscriviti alla newsletter per rimanere aggiornato sulle ultime iniziative. Terms and Condition
Joomla Extensions powered by Joobi

In sardu deo? Semper, cada die, a fitianu!

“IN SARDU DEO? SEMPER, CADA DIE, A FITIANU!‟

Dae s'archiviu de s'ULS Meilogu

  • Sa Sardigna in sa "Belle Èpoque"

    Mentres in s’Europa culturale e artìstica froriat sa “Belle Èpoque” (1871 – 1914), sa Sardignas’acredaiat a su de XX sèculos cun una cara e un’ànima antiga. Sos biagiadores chi la visitant...

  • Morròculas, duos apuntamentos in Bànari su 22

    Duos sos apuntamentos de su fèstival “Morròculas” de sa literadura pro pitzinnos e pitzocos in Bànari su 22 de santugaine. A sas 17.00 in su tzentru polivalente (ex iscolas mèdias) Nicola Dessì at...

  • Sa gherra contra a su covid cun pagu personale

    Aberimus un'àtera chida (e s'annu nou) colende·nche in su sedatzu sas noas lòmpidas a edìcula cun sos giornales sardos. Deretu sa mirada est pro sos faeddos de su professore incarrigadu de ghiare...

  • Noas de su comune de Bànari

    DEO BI FIA, MEZUS, BI SO!   In Bànari, sàpadu 19 de cabidanni a ora de sas 10, in su tzentru polivalente, s’at a presentare su progetu “Bànari Comunidade Aunida”. S’at a inaugurare sa fotografia de...

  • COMUNE DE TURALVA - ÀREA FUNDU SOTZIALE 2019 - 2020

      COMUNE DE TURALVA   A.R.E.A. (Azienda Regionale pro s'Edilìtzia Abitativa) at publicadu su bandu pro formare graduatòrias finalizadas a su cuntzèdere contributos in favore de sos assignatàrios de allogos de...

  • Tiesi, deretu a s'istùdiu. Sas graduatòrias

    COMUNE DE TIESIProvìntzia de Tàtari, Pratza de sos Mortos in Gherra n° 1 - 07047 TIESI (SS) - tel. 079886012 -fax: 079889199C.F./P.IVA: 00075850909 - www.comunethiesi.it - Pec: Questo indirizzo email...

  • Pranu Crisanti tardiu. Nieddu: «Como non giuat». Personàgios pùblicos: «Eja a su vatzinu»

    E comintzamus sa chida faeddende de variantes. Ma sa limba sarda custu giru non b’intrat nudda. Ca est dae s’Inghilterra chi lompet sa noa de sa mudada de su virus. Pròpiu in cue, in cussa terra...

  • Turalva: iscritziones piscina e ludoteca istiale

    TURALVA. In sa comuna sos babbos e sas mamas podent compilare sos mòdulos pro iscrìere sos fìgios issoro a sas atividades istiales de sa ludoteca e de sa piscina comunale. Sas iscritziones iscadint su 20 de...

  • 23 mortos eris, 623 su totale. Disacatu isetende su vatzinu (e sos 8 diretores generales noos)

    «Zona ruja in totu su Paisu sas dies nòdidas e sas vigìlias dae su 24 a su 3 de ghennàrgiu, groga sos àteros dies. Diat èssere custa sa mediatzione de su Guvernu chi oe at a èssere presentada a sas...

  • Valery in Tiesi

    Antoine-Claude Pasquin naradu Valery, est istadu cunservadore in sas bibliotecas de su palatzu de Versailles e de Trianon, suta su regnu de Carlo X de Borbone e de Luisu Filipu de Borbone Orléans. Su "Viaggio in...

Cerca nel sito

Sardegna, terra unica: attrazioni da visitare

  • MAP - Museo archeologico e paleobotanico (Perfugas)

    Ospitato nei locali già in uso per il mercato del bestiame, il museo raccoglie ed espone le testimonianze archeologiche, dal Paleolitico al Medioevo, provenienti da tutto il territorio dell’Anglona. Comprende...

  • Museo Archeologico Nazionale di Cagliari

    La nascita del museo archeologico di Cagliari risale al 1800, quando il Viceré Carlo Felice, su proposta del Cavaliere Lodovico Baylle, fece allestire in una sala del palazzo Viceregio il Gabinetto...

  • Museo del giocattolo tradizionale della Sardegna (Ales)

    Il museo si propone di diffondere la cultura del gioco nel mondo agropastorale attraverso l’esposizione dei giocattoli “fatti in casa”, costruiti con i soli materiali che l’ambiente circostante...

  • Museo deleddiano (Nuoro)

    Il museo è dedicato a Grazia Deledda, unica donna italiana ad avere ricevuto il premio Nobel per la letteratura, nel 1926, e ha sede nella sua casa natale di cui conserva mobili e cimeli. Manoscritti,...

  • Cerdeña, tierra única

    Única como la huella de la multitud humana que desde hace miles de años pasea y danza por el Mediterráneo, sembrando cultura, conocimiento, recuerdos y sueños. Tan única como la suma de los vientos que...

Dal nostro archivio

Seguici su WhatsApp e Telegram

Unisciti ai nostri canali WhatsApp e Telegram per ricevere gli aggiornamenti di Àndala noa (Info)

Seguici sui nostri canali

Scarica Àndala App

Android apk download

Con la cultura si possono fare grandi cose