Ci teniamo alla tua privacy. Usiamo i cookie per migliorare la tua esperienza di navigazione e ricordare le tue preferenze. Maggiori info qui. Registrandoti o accedendo al sito accetti espressamente le norme sulla privacy riportate in questa pagina
Nois bi tenimus a sa privatesa tua. Impreamus sos cookie pro megiorare s’esperièntzia de navigatzione e sas preferèntzias tuas. Agatas prus informatziones inoghe. Marchende·ti o intrende in su situ atzetas sas normas in vigèntzia subra sa privatesa marcadas in custa pàgina

Sa rivolutzione casteddaja

Mancari su tratadu de Londra - in ue su Regnu de Sardigna s’est tzèdidu a sos Ducas de Savòia, prìntzipes de Piemonte - siat de su 1718, sa falada cuncreta de sos amministradores piemontesos in fatu a su visurei nou, Filipu Guglielmu Pallavicini, barone de St. Rémy, est de su 1720.  Dae tando a oe, sa Sardigna est ligada pro sa polìtica, s'economia e sa cultura a sa penìsula italiana peri su Piemonte, essende∙nche pro semper dae s’àrea ibèrica. Tando, cuntrastende sos tratados internatzionales chi proibiant de modificare sa sustàntzia ibèricu-aragonesa de sas istitutziones sardas, sos polìticos piemontesos introduent s'italianu che limba ufitziale de Sardigna.

In custu tempus si nde bogant a bellu a bellu sas difesas militares de sas tzitades sardas e benit esasperadu su cuntrastu intre Casteddu e Tàtari, dualismu istòricu chi rispondiat naturalmente a sas esigèntzias de sos Sardos de Cabu de susu e de sos Sardos de Cabu de giosso. Ma pro sa lògica amministrativa noa, sa tzentralidade at a èssere in unu logu solu e non in duos, comente fiat in edade ispagnola cun su Tribunale de s'Incuisitzione in Tàtari e cun sa Reale Udièntzia in Casteddu.

Contradditziones de una polìtica finas illuminada, comente sa de òmines che Larentzu Bogino, Ministru de sos Afàrios de Sardigna (1759-1773), chi cuntrastaiat cun sa cultura econòmica feudale de sos barones sardos. In s’ìnteri chi sa rivolutzione frantzesa tocaiat sa Sardigna, sos Sardos gherrant contra de sos frantzesos. Su 23 de ghennàrgiu de su 1793, s’ammiràlliu frantzesu Laurent Truguet (1752-1859), a pustis de àere ocupadu s’ìsula de Càralu-forte, si presentat ogros a Casteddu forte de 11 vasellos, 6 frigadas e 3 galeotas. Su 27 comintzat su bombardamentu de sa tzitade. Sos Sardos resistint. 

Sa defensa de sa Sardigna est aprontada dae sos Sardos. Nòbiles e eclesiàsticos de s’Ìsula arruolant sos militzianos dae sas biddas. Su visurei Balbiano (1790-1794) e sos capos militares piemontesos, imbetzes, abarrant firmos a un’ala. Su 14 de freàrgiu de su 1793, in sa praja de Mraxiani Arrùbiu (Cuartu), isbarcant 4000 frantzesos. Sas càrrigas de sa cavalleria sarda, però, resurtant a los firmare. Cumandaiat s’esèrtzitu isulanu Girone Pitzolu e Bissente Sulis. Su bombardamentu, a onni modu, sighit. Su mare malu impedit unu segundu isbarcu. A cabu de dies sos frantzesos comintzant a recuperare sos sordados abarrados in sa costera. Sos mortos, in s’ala de sos transalpinos, sunt 600. Intre su 20 e su 22 de freàrgiu sos atacantes lassant su portu de Casteddu. Su 25 de maju at a èssere sa bia de Càralu-forte puru.

Semper a coa de freàrgiu (23) 600 òmines ghiados dae su coronellu Pierre-Paul Colonna de Cesari Rocca, ocupada s’isuledda de Santu Istèvene, printzìpiant a bombardare Sa Madalena. S’assaltu faddit. Intre sos frantzesos b’aiat puru unu personàgiu chi at a fàghere faeddare de sei: Napoleone Bonaparte.
Tando, fortes de custa bìnchida de importu, sos Sardos pedint prus autonomia a Vitòriu Amedeu III (1726-1796). Intre su mese de trìulas e de cabudanni de su 1793 una delegatzione sarda (Pitzolu, Sìrcana, Simon, Aymerich, Ramasso, Sisternes) nch’andat a Turinu portende fatu sas chimbe dimandas, isetos e isperas de sa Natzione Sarda:

1) adunàntzia de sas Cortes Generales pro tratare argumentos chi pertocant bisòngios pùblicos; 2) cunfirma de totu sas leges de costumàntzia; 3) s’asserbare fainas e impreos pro sos Sardos; 4) costitutzione de un Consìgiu de Istadu pro minimare su poderiu illacanadu de su visurei; 5) nòmina de unu ministèriu de amparu a sos afàrios de Sardigna in sa corte de Turinu.

Su primu de abrile de su 1794, su ministru Graneri respinghet sas chimbe dimandas. Sa resurtada negativa non benit comunicada a sa delegatzione ma a su Visurei, in Sardigna, chi at a girare sa nova a sos istamentos. Custa risposta at prodùere discuntentu mannu. Sos Piemontesos, in prus, disconnoschiant gasi s’eroismu mustradu dae sos Sardos in sa pelea contra sos Frantzesos: «Seguendo le indicazioni del viceré Balbiano, le onorificenze militari furono accordate, con evidente ingiustizia, alle truppe regolari, che avevano dato così misera prova di sé. […] Alla Sardegna, che aveva conservato alla dinastia il regno, venne concessa ben povera cosa: 24 doti da 60 scudi da distribuire ogni anno per sorteggio tra le zitelle povere e l’istituzione di quattro posti gratuiti nel Collegio dei nobili di Cagliari; altre simili miserie». (Girone Sotgiu)

In custu tempus sa poesia sarda, piga•nde ispuntu dae sa delusione pro s'atzione de su guvernu piemontesu a pustis sas riformas de s'Illuminismu, si bortat a temas de sa realidade, comente in s'Innu de "Su Patriotu Sardu a sos Feudatàrios",cantzone  cumposta dae su barone de Otieri Frantziscu Ignàtziu Mannu (1758-1839).

Custu cantu polìticu (istampadu in Còrsica, e chi tzirculaiat clandestinu) fiat cumpostu de 376 otonàrios in rimas.  A pustis de sa descritzione de una situatzione reale chi prus non si podiat prus bajulare, s’innu sighit cun su cumbidu a unu cambiamentu sotziale e econòmicu radicale, ispinghende su pòpulu sardu a si nd’ischidare.

Sighit

 

 

A incuru de Antoni Flore

 

cagliari



Condividi l'articolo: Condividi

Festival Morròculas

morroculas

Seguici sui nostri canali

Seguici su Telegram

Ricevi le notifiche di andalanoa.it su Telegram

Unisciti al nostro canale Telegram e ricevi gli aggiornamenti di Andalanoa.it (Info)

Con la cultura si possono fare grandi cose

Sardegna, terra unica: attrazioni da visitare

  • Parco naturale regionale Molentargius - Saline (Cagliari)

    Il Parco di Molentargius, istituito nel 1999, è una zona umida di valore internazionale tra le più importanti in Europa. Costituisce, infatti, un raro esempio al mondo di ecosistema presente in aree...

  • Museo Nivola (Orani)

    Nato nel 1995 nell'antico lavatorio del paese, il museo è dedicato alla figura di Costantino Nivola, uno degli artisti sardi più importanti del Novecento. La collezione permanente raccoglie oltre...

  • Nuraghe Arrubiu (Orroli)

    Si tratta del nuraghe più grande della Sardegna e l'unico con cinque torri, tra quelli finora indagati. Viene chiamato Gigante rosso, arrubiu in sardo, per il caratteristico colore rosso dei licheni che...

  • Sardenya, terra única

    Única com la petjada de la multitud humana que des de fa milers d’anys es passeja i dansa pel Mediterrani, sembrant cultura, coneixement, records i somnis. Tan única com la suma dels vents que...

  • MURATS - Museo Unico Regionale Arte Tessile Sarda (Samugheo)

    Il MURATS (Museo Unico Regionale Arte tessile Sarda) di Samugheo è il più importante museo d’arte tessile tradizionale della Sardegna, nato con l’intento di recuperare e conservare la memoria...

In sardu deo? Semper, cada die, a fitianu!

“IN SARDU DEO? SEMPER, CADA DIE, A FITIANU!‟

Newsletter

Iscriviti alla newsletter per rimanere aggiornato sulle ultime iniziative. Terms and Condition
Joomla Extensions powered by Joobi

Scarica Àndala App

Android apk download

Cerca nel sito

Dae s'archiviu de s'ULS Meilogu

  • Tiesi: Rochitas in Festa

    COMUNA DE TIESIProvìntzia de Tàtari ROCHITAS IN FESTA 2015 Si dat a ischire a totus sos interessados a leare parte a s'editzione 2015 de Rochitas in Festa chi lunis, su 15 de nadale a sas 6,30 de...

  • Noas de su Comune de Bessude

    Distributzione abba comunale pro impreu agrìculu S’amministratzione comunale dat a ischire chi sunt abertas sas manifestatziones de interessu pro àere abba a impreu agrìculu. Totu sos pastores o...

  • Cherèmule: Unu Carabineri pro amigu

    Geniosa s’initziativa de sos Carabineris de Tiesi, ant fatu unu “vademecum” pro sa gente antziana pro si defensare dae sos delincuentes,  in su Comune de Cherèmule est a dispositzione bortadu puru...

  • Su rusignolu

  • Tiesi: lotizatzione

  • Bànari. Servìtzios digitales noos

    Su Comune de Bànari aderit a IO, s'app de sos servìtzios pùblicos. Su primu servìtziu postu a disponimentu est sa notìfica de s’iscadèntzia de sa carta de identidade; in sas dies imbenientes ant...

  • Banaresu e Lsc 1

    Salude! Pro mèdiu de carchi artìculu amus a bìdere cales sunt sas diferèntzias prus mannas intre su limbàgiu banaresu e sa Limba sarda comuna. E sa prima diferèntzia l’agatamus pròpiu in su chi...

  • NOAS DAE SILIGO. Cuncursu pro fàghere tres murales.

    NOAS DAE SILIGO. Cuncursu pro fàghere tres murales. S’Assòtziu Culturale “TNT Global Art” de Tàtari, cun s’Amministratzione Comunale de Sìligo, ant bandidu unu cuncursu pro fàghere pintare tres...

  • Tiesi - Identificatzione de sos canes rurales.

  • Su giogu: Memory de sos animale in sardu

Dal nostro archivio