Ocannu sunt 300 annos dae sa firma de s’atu de tzessione de sa Sardigna a Vitòriu Amedeo II de Savòia, s’atu est istadu firmadu a in antis de su parlamentu de Casteddu s’8 de cabidanni de su 1720. Sa “fusione” de sa Sardigna cun su Piemonte Sabàudu signat s’aunione polìtica e de sas istitutziones e duncas sa fine de s’autonomia de su Regnum Sardiniae.
Semus in su tempus de s’ispartighinadura de s’assolutismu e de sa dirruta, longa, de su feudalèsimu. Dominatzione custa de sos Savoia chi durat finas a su 1847 e chi si podet partzire in bator fases diferentes:
-
1720 - 1755, sos dominadores noos imponent s’autoridade issoro in una terra diferente meda pro traditziones giurìdicas, sotziedade, costùmenes, sentimentos e limba.
-
1755 - 1796, s’autoridade sabàuda ammaniat sas primas riformas, sas de prus importu sunt cussas de sa cultura e de s’universidade, de s’agricoltura e sa polìtica amministrativa de tzitades e biddas. Ma, in finitia de su sèculu, s’isparghet sa rebellia patriòtica antifeudale chi at a interessare sa sotziedade sarda intrea. In sos tres annnos chi andant dae su 1793 a su 1796, suta su regnu de Vitòriu Amedeo III, su movimentu patriòticu si pìsulat contras a su guvernu e contras a su feudalèsimu.
-
1796 - 1820, est su tempus de sas dificultades mannas a pustis de sa fine ruinosa de sa sarda rebellia. In su 1799 sa corte sabàuda leat residèntzia in Casteddu interessendesi deretamente de su guvernu de s’ìsula chi est vivende problemas econòmicos mannos.
-
1820 - 1847 giambamentos in sa vida econòmica e leges chi cambiant s’amministratzione de sa terra distinghent custos annos finas a lòmpere a sa fine de su sistema feudale. Sos ordinamentos amministrativos e polìticos de sa Sardigna sunt agualados a cussos de su Piemonte. Giai in sos annos Vinti s’”edito sopra le chiudende” ispinghet a lassare s’impreu a cumone de sas terras fatende a manera de formare cussa chi si narat “proprietà perfetta”. Su malu est chi sas comunidade rurales sunt cramadas a pagare a s’Istadu sos indennizos dados a sos feudatàrios.
Fiat istadu Carlo Alberto, retzende sas rechestas presentadas dae una delegatzione de sos Istamentos sardos, a frimmare s’atu de fusione (30 santandria 1847). Su pregone de s’ùltimu visurè de su Regnum Sardiniae, Gabriele De Launay, dat a ischire chi su re aiat detzisu “de formare una famìllia sola de totus sos sudditos suos amados cun paridade de tratamentu”.
*Resumu dae: Piero Sanna, La Sardegna Sabauda, in AA.VV. Storia della Sardegna, a cura di M. Brigaglia.Villanova Monteleone, Soter Editrice, 1995.
De Istèvene Ruiu
Please wait...