Ci teniamo alla tua privacy. Usiamo i cookie per migliorare la tua esperienza di navigazione e ricordare le tue preferenze. Maggiori info qui. Registrandoti o accedendo al sito accetti espressamente le norme sulla privacy riportate in questa pagina
Nois bi tenimus a sa privatesa tua. Impreamus sos cookie pro megiorare s’esperièntzia de navigatzione e sas preferèntzias tuas. Agatas prus informatziones inoghe. Marchende·ti o intrende in su situ atzetas sas normas in vigèntzia subra sa privatesa marcadas in custa pàgina

Su càntigu a cuncordu

Su càntigu a cuncordu est un’espressione vocale sarda de àrea logudoresa, sa chi istoricamente andat, in un’asse immaginàriu ovest- est, dae Bosa e Orosei, cun làcanas setentrionales e meridionales, in sa Gaddura e in su Guiltzer. Custa manifestatzione sotziale e musicale est numenada in Sardigna in maneras diferentes: cuncordu (Barbàgia de Ollollai, Baronia, Monteferru, Pianalza, Gaddura), tenore (Orgòsolo, Bitzi, Orune, Lodè), cunsertu (Mamujada, Torpè), cuntzertu (Guiltzier), cunsonu (Meilogu) cuntratu (Sèneghe), cantu a proa (Durgali), bombaraboi o bimbaraboi (Iscanu).

S’etimologia de custas paràulas est vària e andat dae s’onomatopea (lèllere, bombaraboi) a sa raighina latina, chi nos ispricant sa natura de custa polifonia particulare (cunsertu, cuntzertu = cum sero = intritzare sas boghes; cuncordu = cum cor-cordis = coros unidos, armonia; cunsonu = cum sonus = comunione, unidade de sonos; cuntratu = contrahĕre = ridùere, sintetizare, torrare a unu o tratu =abilidade in su cantare).

Su cuncordu si ordìngiat cun s’unione de bator boghes: sa boghe (solista), su bassu, sa contra e sa mesu boghe. Sa prima, in antigu, fiat fintzas su poeta, chi improvisaiat sos versos de cantare. In su 2005, s’UNESCO at inseridu su càntigu a cuncordu intre sos Patrimònios orales e immateriales de s’umanidade pro èssere custu Patrimòniu intangìbile de s’umanidade.

Subra de s’orìgine de su tenore b’at unas cantas teorias. A pàrrere de Flodoardu de Reims (894-966), istòricu frantzesu, sa Bàrdia Imperiale Sarda (300 òmines), in su 931 a.C., aiat retzidu s’imperadore bizantinu Ρωμανός Α΄ Λακαπήνος (920-944) cun unu cantu. De sa matessi època est sa trascritzione in limba greca de custa làuda, fata dae s’imperadore Gantine VIII Porfirogènitu (941-959) e traduida dae Camillu Bellieni (1893-1975) in s’òpera “La Sardegna e i Sardi nella civiltà dell'Alto Medioevo (1973; 2 voll.)”. Dae custos documentos cumprendimus chi, giai in custa era, esistiat in Sardigna una forma de cantu e una moda particulare de poetare chi est ancora in usu intre sos cantadores isulanos.

Cunsiderende custas testimonias, Andria Deplano, istudiosu de tenore, est cumbintu chi, in su perìodu a pustis de sa ruta de s’Impèriu Romanu, giai duncas in època vandàlica (456-534 p.C.), sos Sardos produiant cantzones populares, sas chi si sunt arrichidas de formas e temas cun sa penetratzione progressiva de su cristianèsimu (VII sèc).

Sa gènesi de su càntigu a cuncordu si prendet, segundu a Deplano, a s’imitatzione de sos sonos de sa natura sarda, in ue su bassu istorchet a su borru de su boe, sa contra sa bèlida de sa berbeghe e sa mesu boghe su sonu de su bentu.

Pro parte de Ètore Pais (1856-1939), istòricu sardu, tale traditzione de cantu est una degeneratzione de su càntigu gregorianu. S’assèntzia de sa cumponente guturale, però, nos portat a esclùdere custa ipòtesi. Sa teoria de s’imitatzione s’agatat fintzas in s’idea chi sas boghes graes de sa contra e de su bassu s’ispirent a su teatru grecu, in ue, pro motivos de acùstica, sos atores si poniant màscaras enormes pro amplificare su sonu de sa boghe.

In su teatru, però, sos personàgios sunt tres e non bator che in su tenore: Protagonista, Deuter Agon, Tritagonista. Su primu, a onni modu, non cantat nen resat, ma imbiat messàgios a sos ascurtadores, cumpletados in sutzessione dae sa mùsica e dae sa dantza. In su cuncordu, tambene, non esistint ruolos primàrios e segundàrios pro cantu sa boghe diat comintzu a su cantu.

Armandu Piras, in “Ricerce sul canto a tenore” (S’Ischìglia 1981) sustenet chi sas boghes de su cuncordu esserent serbidas, in printzìpiu, pro cuare sos iscàmbios orales (suspu) de sos capos tribù nuràgicos presoneris, a su tempus de sa dominatzione romana. Su cales chi faeddare in suspu cheret nàrrere a allegare a manera segreta, codificada, frichinende sas sìllabas e agiunghende∙bi prefissos e sufissos cumprensìbiles dae un’nterlocudore  determinadu. A custa teoria mancant però provas istòricas e, in onni casu, est diferente meda sa tècnica de cantu a cuncordu cun cussa de sos suspos.

Sighit

 

A incuru de Antoni Flore

 

tenore



Condividi l'articolo: Condividi

Seguici su WhatsApp e Telegram

Unisciti ai nostri canali WhatsApp e Telegram per ricevere gli aggiornamenti di Àndala noa (Info)

Newsletter

Iscriviti alla newsletter per rimanere aggiornato sulle ultime iniziative. Terms and Condition
Joomla Extensions powered by Joobi

In sardu deo? Semper, cada die, a fitianu!

“IN SARDU DEO? SEMPER, CADA DIE, A FITIANU!‟

Dae s'archiviu de s'ULS Meilogu

Sardegna, terra unica: attrazioni da visitare

  • Fontana di Rosello (Sassari)

    La fontana di Rosello rappresenta uno dei simboli della città di Sassari. Sorge all'esterno dell'antica cinta muraria e vi si arriva attraverso la settecentesca rampa di scale che fiancheggia la...

  • MURATS - Museo Unico Regionale Arte Tessile Sarda (Samugheo)

    Il MURATS (Museo Unico Regionale Arte tessile Sarda) di Samugheo è il più importante museo d’arte tessile tradizionale della Sardegna, nato con l’intento di recuperare e conservare la memoria...

  • Museo civico archeologico "Giovanni Marongiu" (Cabras)

    Il museo custodisce importanti testimonianze del territorio, dalla Preistoria al Medioevo: materiali provenienti dall’insediamento di Cuccuru is Arrius, dalla città di Tharros e dal relitto romano...

  • Museo del giocattolo tradizionale della Sardegna (Ales)

    Il museo si propone di diffondere la cultura del gioco nel mondo agropastorale attraverso l’esposizione dei giocattoli “fatti in casa”, costruiti con i soli materiali che l’ambiente circostante...

  • Altare rupestre di Santo Stefano (Oschiri)

    Il cosiddetto altare si trova allinterno di un vasto sito archeologico che comprende anche i resti di un nuraghe, una chiesa, rocce con incisioni geometriche e una necropoli ipogeica a domus de...

Dal nostro archivio

Con la cultura si possono fare grandi cose

Seguici sui nostri canali

Cerca nel sito