“Noi siamo spagnoli, africani, fenici, cartaginesi, romani, arabi, pisani, bizantini, piemontesi.” iscriat Gràtzia Deledda in sa cantzone "Siamo Sardi".
Poesias a banda, nois Sardos, chie semus?
Podimus sustènnere, sena timoria de faddina peruna, chi sos Sardos rapresentant oe, cun sos Làpones e cun sos Bascos, unu de sos grupos umanos prus antigos de Europa.
In una parte importante de sa genètica nostra est comente chi su cùrrere de su tempus si siat firmadu, arrimadu in un'edade bedusta meda. Su cales chi su DNA de Ötzi - sa mùmmia famada de su Similaun - est a curtzu meda a cussu de sos Sardos atuales chi - cosa agiomai de non crèere - mantenent in s'istrutura biològica issoro sa rasta de cussos Europeos chi ant campadu in sa muta neolìtica e de su ràmene. Unu siddadu de valore mannu.
Sa parentela intre Sardos, Bascos e abitadores de su Mesudie frantzesu est de custu tempus. Segundu su Professore Pàulu Fancalacci - dotzente de Genètica in s'Universidade de Casteddu - su 45% de sos Sardos atuales remonent unu cromosoma particulare, formadu in sos Paisos Bascos in s'ìnteri de s'ùrtima Glatziatzione. Beru est chi unos cantos tèrmines e topònimos sardos - chi s'asserbant galu oe - mustrant ligàmenes ladinos cun s'àrea ibèrica e pirenàica, cunfirmende custa orìgine comuna fintzas in sa bia de sas testimonias culturales.
Frantziscu Cucca - dotzente de Genètica in s'Universidade de Tàtari - in pare a Johannes Krause de su Max Planck Institute di Jena e John Novembre de sa Chicago University at esaminadu sos restos òsseos de unos cantos indivìduos, bìvidos in su neolìticu de mesu (4100-3500 a.C.), crobados in 21 sitos archeològicos de Sardigna.
S'analizu at bogadu a campu chi su DNA de sos primos Sardos est idènticu a cussu de sos fraigadores nuràgicos e pagu tesanu dae cussu atuale, promores ca sas migratziones a Sardigna, in su cursu de sos sèculos, sunt semper istadas limitadas postas a pare cun sos movimentos demogràgicos mannos chi sunt cumbinados in su continente europeu.
Tando - sighende in su meledu - si aportos istràngios b'at istadu in s'iscùrrere de sas eras, cara a su cunsertu atuale de su DNA sardu, podimus nàrrere chi custos si sunt semper distintos pro unu caràtere limitadu, chi pagu at influentzadu sa cumpositzione sua primària.
Afirmat David Caramelli de su Dipartimentu de Biologia de s'Universidade de Florèntzia: “In modu ispantosu, sas resurtadas nostras nos mustrant chi, mancari custos flussos e misturos de populatzione, sos Sardos modernos custoint tra su 56-62 % de sos antepassados de sos primos massajos neolìticos, lòmpidos a Europa unos 8000 annos como”.
Unu datu impressionante a beru, chi faghet de sa rèpula sarda un'esempru de archeologia biològica bivente.
A incuru de Antoni Flore.
