TANCAS SERRADAS A MURU…
Sunt colados 200 annos dae cussu chi est ammentadu comente “Editto delle chiudende” est a nàrrere su "Regio editto sopra le chiudende, sopra i terreni comuni e della Corona, e sopra i tabacchi, nel Regno di Sardegna". Sa lege est istada fata su 6 de santugaine de su 1820 dae su re de Sardigna Vitòriu Emanuele I ma est istada pubblicada in su 1823.
Gràtzias a custu editu si podent serrare sos terrinos chi finas a tando, dae s’antighidade, fiant cunsiderados e impreados a cumone, naschet tando sa propiedade privada. S’ispìritu de sa lege, nessi in sas intentziones, fiat cussu de annoare e ismanniare s’agricultura de su logu. Sos privados tando ant pòtidu tancare sas terras, finas si su pàsculu fiat a cumone, e sos comunes ant pòtidu partzire e bèndere sas terras issoro. Est istadu custu su primu passu pro criare cussa burghesia agrària chi s’est presentada finas in Sardigna in sos annos imbenientes.
Àteru efetu de custa lege noa est istadu finas cussu de agiuare in s’abolitzione de su feudalèsimu, difatis,a printzipiare dae su 1832 s’iscardinamentu de su sistema feudale s’at a concruire in su 1836.
S’aplicatzione de sa lege at àpidu finas opositziones fortes comente cando in su 1932, pastores de su nuoresu, armados e rebelles nd’aiant betadu sas cresuras. Ma custu est istadu su printzìpiu ebbia de sas rebellias pro ite dae tando, in àteras partes de Sardigna, sas biddas si sunt pisuladas: sas barbàgias, su Logudoro, s’ala de Gùspini e su Saltu de Chirra. Fiant sighida repressiones fortes e finas duas cundennas a morte.
In s’àndala de sas riformas e de sa rechesta de parificatzione cun sos istados de “terraferma” at a sighire, in su 1847, cussa chi est istada cramada “fusione perfetta” chi decretat sa fine de su Regnum Sardiniae, ma custa est un’àtera pàgina…
