Ci teniamo alla tua privacy. Usiamo i cookie per migliorare la tua esperienza di navigazione e ricordare le tue preferenze. Maggiori info qui. Registrandoti o accedendo al sito accetti espressamente le norme sulla privacy riportate in questa pagina
Nois bi tenimus a sa privatesa tua. Impreamus sos cookie pro megiorare s’esperièntzia de navigatzione e sas preferèntzias tuas. Agatas prus informatziones inoghe. Marchende·ti o intrende in su situ atzetas sas normas in vigèntzia subra sa privatesa marcadas in custa pàgina

Su mannale

1958maiale

Su mannale

Sas istallas e carchi borta sos sutaiscalas de sas domos fiant impitados pro bi pònnere su porcu a pèiga.  Sas provistas suas fiant de grande importu pro sa subravivèntzia de sa famìllia. A dies de oe pensare chi su porcu si pesaiat intro de sas domos diat pàrrere una cosa istramba e pagu igiènica e pro sa mannària e pro sos bisòngios suos; ma sa padrona de domo cumprendiat a bolu ite deviat fàghere dae su tipu de tichìrriu e cando fiat su momentu nche lu bogaiat a carrera. Su 13 de santandria  a sa festa de Santu Antiogu cumintzaiant sos ochidòrgios, in cussa die  puru cussos parentes chi si fiant brigados torraiant in paghe. Deghe o vinti famìllias agiudaiant a sa ochida de su porcu.

Sos massajos e sos carrulantes sa die no andaiant a traballare in campàgnia:  ca si creiat  chi, si no aerent fatu gasi, sos boes issoro nde podiant àere dannu e si podiant iscorrugare.

Posca de àere postu a curtzu de su giannile, una mesa  forte cun totu sos trastes chi si deviant impitare e de àere acaddadu  subra de su fogu  unu labìolu de abba a l’iscardire cumintzaiat s’òpera.

Tres o bator de cussos chi fiant bènnidos a agiudare nche bogaiant su porcu a carrera a dae in antis a sa domo, nche lu corcaiant a terra a bentre in artu; s’animale, chi cumprendiat chi lu cheriant ochire, cumintzaiat a tichirriare semper  prus forte. Unu de sos prus lestros e capatzes, chi ischiat in ue deviat pùnghere, nche li poniat su puntzone in su coro e tando sos tichìrrios creschiant . Duncas tuponaiant sa ferida pro non pèrdere su sàmbene chi si regolliat in un’istèrgiu una borta chi su porcu  s’apicaiat in s’iscala.

Carchi borta sa faina non fiat fata bene e su porcu lis  iscapaiat cajonende  un’abolotu mannu. Sos tichìrrios de sos animales s’intendiant unu pagu in totue e, a segunda de sa carrera dae in ue arriviant si resessiat a cumprèndere cale famìllia fiat impignada in s’òpera.

Su passàgiu dae sa vida a sa morte de su porcu fiat marcadu dae sa mòvida, a manera ispasimada e in presse, de sos pees e  totu sos chi fiant a giru naraiant: est faghende sas calzetas!!

Recuperadas sas tuddas pro su catolaju, s’ uscraiat cun su restuju e cun s’usciadrina chi in presse torraiant a chisina; su fragu de s’uscradura s’isparghinaiat in totu sa carrela. Bator òmines fortes si poniant  su mannale a coddu e l’assentaiant subra de s’iscala de linna; sas fèminas  cun sas ispàtzulas e abba carda frigaiant su corgiolu pro nde bogare sa chisina  e s’àtera brutesa. Sos chi agiudaiant , posca de àre ligadu sas ancas a sas traessas cun su cannau, arrumbaiant s’iscala a sa fatzada ispeighende∙la a manera adecuada pro l’assentare  bene. Su porcu dae mortu mustraiat totu s’imponèntzia sua: sos pees de segus, in artu, ligados bene a sas traessas cun su cannau, sos de in antis, in bàsciu, frimmados cun gantzos de ferru a sos costàgios  e su concale a mesu metro dae terra.

Unu de cussos chi agiudaiant, cun unu gurteddu acutadu bene, incumintzende dae sa coa isbentraiat su porcu  a longu a longu ; bogadu su matìmine calicunu luego si mandigaiat bìculos de fìdigu cruu galu cardu.

S’iscenogràfia fiat acabada dae unu fiotu de pitzinnos chi chircaiant sas ungras de su porcu, carchi bìculu de origra e de coa chi rosigaiant comente chi no aerent  bidu mai alimentos; ait unu sabore bonu de uscradu. In su mentres sas fèminas morigaiant a bellu a bellu su sàmbene, regortu in sa tudinera, cun una pitzigada de salipa pro non s’apietare.

Sas istentinas si samunaiant cun abba meda,  cussa prus russas’impitaiat pro sos sàmbenes, cussa fine pro sa sartitza. Sa buscica chi cando fiat prena de ària pariat una bòcia  fiat impitada pro bi remunire s’ògiu porchinu. Su lardu si misuraiat cun sos pòddighes de sa manu e prus fiat russu, prus fiant totu cuntentos. A bustare s’arrustiat su fìdigu, su coro, sos primmones, sos runzones e  bìculos de pantzeta e totu acumpangiadu dae binu meda; in mesu a totu su chistionu s’intendiat calicunu chi cantaiat a sa logudoresa. Sos massajos e sos carrulantes unu pagu cotos andaiant dae sa carrera de sos comunistas a cussa de sos democristianos e a s’imbesse pro pesare briga: fiat una ratza brigajola. A borta de die , cando l’aiant ispilida, s’ ispinaiat su porcu pro dare su presente a parentes e amigos.

Sa die imbenente , chirriada sa peta dae s’ògiu e dae su lardu,  s’ammaniaiant sa sartitza, sa nàstula, sas pantzetas e su lardu; una parte de su concale, sos pees e bìculos de corgiolu si poniant suta a sale e serviant pro fàghere sa fae e lardu.

Sos àbiles mischiados a su lardu segadu a minudu e fatos isòrvere si remuniant in tudineras ca fiant sa  provista de s’ ògiu pro totu s’annu. Su chi abarraiat, sas berdas , s’impitaiant pro fàghere sas cogones.

Sas èstigas postas a longu suta de s’incannitadu si prenaiant de sartitzas, pantzetas e nàstulas.

Su fòghile serviat pro las afummare:  si faghiat su fogu cun mudeju e chessa .  Su chivàrgiu bene infustu de su sutzu de su lardu isortu afaca a su fogu su mangianu fiat s’ismùrgiu de sos massajos e carrulantes.

Sas famìllias mannas non bi la faghiant a fàghere istajonare sas provistas difatis sos òmines a borta a borta illebiaiant sas bèstigas dae su pesu de sa sartitza.

Sa mere de domo fiat ispantada creende chi fiant intrados  dae s’incannitadu  a furare.

Ma ite ladros!!?...fiat solu fàmene!!!!

De su porcu s’impitaiat totu a fora de sos tichìrrios.

 Mario Ara 



Condividi l'articolo: Condividi